Advocaten aan het woord: wat zijn de juridische hobbels en valkuilen bij een bedrijfsverkoop?

#1 Verkoopklaar zijn

‘Zorg dat de onderneming ‘verkoopklaar’ is en begin daar ruim op tijd mee. Kijk goed waar de risico’s zitten en probeer die waar mogelijk weg te nemen. Als je de maximale verkoopprijs wil binnenslepen, moet je garanties kunnen afgeven. Ook de eigenaar moet verkoopklaar zijn. Het komt regelmatig voor dat een DGA de consequenties van de verkoop van het bedrijf voor zijn eigen toekomst niet goed heeft doordacht. Dat kan tijdens het verkoopproces voor problemen zorgen, bijvoorbeeld doordat de verkopende ondernemer onrealistische verwachtingen heeft. Denk daar vooraf dus goed over na. Zoek desnoods een coach die je daarin kan begeleiden.’
(Sebastiaan Palm, Marxman Advocaten)

#2 Een goed begin

‘Maak voordat je het overnameproces in gaat eerst kennis met de adviseur en advocaat van de koper. Je onderhandelt efficiënter als je elkaar een beetje kent en er een sfeer is van onderling vertrouwen. Op die manier werk je als collega’s aan een transactie die recht doet aan beide partijen.’
(Eric Spreij, Van den Herik & Verhulst Advocaten)

#3 De bril van de koper

‘Kijk naar je eigen bedrijf door de bril van de koper. Die kijkt meestal anders naar zaken als pensioenregelingen voor het personeel en intellectueel eigendom dan jijzelf. Stel: een productiebedrijf verkoopt al jarenlang speciale klemmetjes voor schijfremmen van auto’s en behaalt daarmee een gezonde jaaromzet van zeven miljoen euro. De adviseur van de koper zal in zo’n geval meteen willen weten hoe het zit met het intellectueel eigendom. Dat soort vragen moet je afdekken in je offering.’
(Jan Floris Holsteijn, Qisolute Advocaten)

#4 Wees duidelijk

‘Wees duidelijk over wat je wilt en wat je belangrijk vindt. Dat is voor iedereen anders en gaat echt niet altijd om geld. Soms is het belangrijk dat het borstbeeld van opa, de grondlegger van het bedrijf, in de lobby blijft staan. Ik heb ook wel eens een clausule laten opnemen in een koopovereenkomst dat het personeel nooit op zondag hoeft te werken.’
(Harm van Efferink, Haagstate Advocaten)

#5 Onderschat nooit het belang van de LOI

‘De grootste fout die je als verkopende ondernemer kunt maken, is om pas na de due diligence en de letter of intent een advocaat te bellen. Een LOI is feitelijk het belangrijkste document in het hele overnameproces. Het is richtinggevend voor het uiteindelijke koopcontract. Zowel juridisch als financieel moet een LOI kloppen. Besteed daar daarom voldoende aandacht aan. Let ook op het framework voor de koopovereenkomst en de risico-allocatie, die daarin wordt opgenomen. De formuleringen zijn van groot belang. Als een koper bijvoorbeeld stelt dat hij de ‘gebruikelijke garanties’ geeft, bedenk dan dat wat vandaag gangbaar is, morgen wellicht niet meer is. En wie zegt dat je niet kunt afwijken van dat wat ‘gebruikelijk’ is? Blijf scherp opletten, ieder woord telt.’
(Terry Steffens, Fort Advocaten)

#6 Durf weg te lopen

’Behoud je het recht voor om je aan de transactie te onttrekken, tot aan het moment van het tekenen van het koopcontract. Dat recht staat niet standaard in een LOI, maar het is heel wenselijk om dit er wel in op te nemen. Sowieso is het slim om als verkoper in een vroeg stadium van de onderhandelingen veel vast te leggen, zodat je in het eindproces niet voor verrassingen komt te staan.’
(Eric Spreij, Van den Herik & Verhulst Advocaten)

#7 Cultuurverschillen I

‘Houd rekening met verschillen in ondernemingscultuur. Vaak moet je buitenlandse investeerders uitleggen hoe sommige zaken hier geregeld zijn. Zo vinden met name Amerikanen de Nederlandse regelgeving rondom medezeggenschap en de rol van ondernemingsraden maar vreemd. Iets om rekening mee te houden in deals met Britten: in Nederland hebben we de onderzoeksplicht voor de koper en de mededelingsplicht voor de verkoper. In het Verenigd Koninkrijk geldt what you don’t ask, you don’t get.’
(Jeroen Schras, Yur Advocaten & Consultants)

#8 Cultuurverschillen II

’Bij internationale transacties moet je de zakelijke cultuur van het land kennen. Engelse en Amerikaanse partijen verwachten bijvoorbeeld een uitgebreid contract, dat is vaak wennen voor een Nederlandse ondernemer. Bij buitenlandse beursgenoteerde ondernemingen is er veel aandacht voor de garanties en vrijwaringen in het koopcontract. Ook de onderhandelingscultuur kan flink verschillen van land tot land. Een Engelsman slaat gedurende de onderhandelingen altijd wel een keer met zijn vuist op tafel. Franse bedrijven zijn top-down georganiseerd, in onderhandelingen met hen is het veel duwen en trekken. Het is goed om een klant voor te bereiden op dit soort culturele verschillen.’
(Maarten van Dooren, Van Iersel Luchtman Advocaten)

#9 Transactieverzekeringen

‘Bij grotere overnames worden steeds vaker W&I-verzekeringen afgesloten (Warranty & Indemnity insurance). Deze verzekeringen dekken aansprakelijkheid van de verkoper voor inbreuken op garanties die verkoper aan koper geeft. Met name bij exits door private equity-investeerders zijn dit soort transactieverzekeringen populair. Met een transactieverzekering koop je de nog lopende aansprakelijkheid af. Je kunt het gebruiken om een fonds af te sluiten, wat vooral voor private equity aantrekkelijk is. Bovendien maakt een W&I het gehele overnameproces iets eenvoudiger. Je hoeft minder tijd en moeite te steken in het zoveel mogelijk beperken van aansprakelijkheid, als je optreedt voor een verkoper. Maar houd er wel rekening dat de aanbieders voor een groot deel buitenlands zijn, wat betekent dat de documentatie in het Engels moet. Er hangt ook een flink prijskaartje aan, de fees gaan al snel richting de 100.000 euro. Voor transacties onder de tien miljoen euro is een transactieverzekering daarom vaak niet interessant.’
(Harm van Efferink, Haagstate Advocaten)

#10 Ga voor een professional

‘Steeds meer partijen met weinig ervaring in het opstellen van contracten begeven zich op de markt voor fusies en overnames; denk aan accountants en corporate finance-adviseurs. Ze denken dat ze het kunnen, maar zijn juridisch onvoldoende geschoold en realiseren zich de consequenties niet van het gebruik van verkeerde woorden. Of iets bijvoorbeeld een dwaling is of een wanprestatie maakt wel degelijk uit. Je moet goed geschoold zijn in met name het verbintenissenrecht om fusies en overnames goed te kunnen begeleiden. Bij grotere overnames gaat het ook nog om het aansturen van een heel team van advocaten en fiscalisten. Dat kun je beter aan een professional overlaten.’
(Kees Borstlap, Dommerholt Advocaten)