Het aantrekken van financiering kan een flinke klus zijn. Ben je als ondernemer op zoek naar financiering voor een bedrijfspand, een bedrijfsovername of de groei van je bedrijf? Dit zijn in vogelvlucht je opties.
Grofweg zijn er drie redenen waarom je als ondernemer financiering nodig hebt:
- Financieren van een bedrijfspand
- Financieren van een bedrijfsovername
- Financiering van overige groei
Financieren van een bedrijfspand
Zit jouw onderneming in de lift of barst je magazijn uit zijn voegen? Dan is het misschien tijd om te kijken naar een bedrijfspand. Online staan heel veel verschillende panden aangeboden en anders kun je terecht bij je lokale makelaar voor een specifieke zoekvraag.
Heb je een bedrijfspand gevonden? Let dan even op of de bestemming van het pand aansluit bij de functie waarvoor je het wilt gebruiken. Je mag bijvoorbeeld geen winkel houden in een pand met een kantoorfunctie, anders riskeer je een boete van de gemeente. Verder kun je een pand huren of aankopen. Voor het aankopen heb je verschillende financieringsmogelijkheden.
1. Hypotheek
Een voor de hand liggende oplossing voor je financiële hiaat is het afsluiten van een hypotheek voor je bedrijfspand. Je hebt daarvoor vaak de mogelijkheden zoals je bij een woning ook hebt: lineair, annuïteiten, hypothecair krediet of een andere hypotheekvorm. De meeste banken financieren ongeveer 70% van de marktwaarde van een pand. De rest van de koopsom dien je zelf in te brengen.
Heb je snel een pand nodig, dan kan je bij sommige financiers terecht voor een overbruggingsfinanciering. Dit zijn kortetermijnleningen die ondernemers de ruimte bieden om in vastgoed te investeren, maar zoals benoemd is dit puur ter overbrugging zodat in de tussentijd een reguliere lening kan worden afgesloten.
2. Crowdfunding
Crowdfunding wint aan populariteit. Van goede doelen tot persoonlijke ambities. Een goed verhaal, een toekomstperspectief en een aantrekkelijk rendement trekken investeerders over de streep. Via een platform kun je investeerders vragen om in jouw plannen te investeren.
Er zijn verschillende platformen die zich specialiseren in de financiering van vastgoed. In ruil voor funding bied je rente, dividend, een aandeel in het bedrijf of een andere (tastbare) vergoeding. Crowdfunding wordt steeds vaker gebruikt in het MKB.
Financieren van een bedrijfsovername
Tot een aantal jaren geleden kon het financieren van een bedrijfsovername van enkele miljoenen bij wijze van spreken gefinancierd worden met een overwaarde van 150.000 euro op het woonhuis. Simpelweg omdat de bank bereid was het resterende gat - soms wel 80 à 90% - te overbruggen.
Maar die tijd is definitief voorbij. Op dit moment willen banken maximaal zo’n 50% van de totale overnamesom financieren. De andere helft zal dus moeten komen uit eigen middelen en andere financieringsbronnen:
1. Eigen middelen
Een ondernemer ontkomt er in de eerste plaats niet om eigen vermogen in te zetten. Want het is heel simpel: als een ondernemer al niet bereid is om risico’s te lopen, waarom zou een bank of andere financiers het dan wel doen? Banken, maar ook investeerders, willen dat een koper commitment toont. Ze willen dat hij 'pijn lijdt' als het misloopt, want alleen dan zal hij zich maximaal inspannen om van het overgenomen bedrijf een succes te maken.
De hoogte van de eigen inbreng is relatief. Een koper die met al zijn spaargeld, de overwaarde op zijn huis en verkoop van zijn aandelen honderdduizend euro bij elkaar sprokkelt en bereid is dit volledig in te zetten, zet meer op het spel dan een koper die een miljoen op z’n rekening heeft staan en maar een ton wil investeren. Geen enkele bank zal een koper helemaal leeg willen schudden, maar een koper zal wel een significant deel van zijn vermogen moeten inzetten. De belangrijkste bronnen voor de eigen inbreng zijn spaarrekeningen, aandelenpakketten en de overwaarde op de eigen woning.
2. Banklening
De meeste kopers zullen het met hun eigen inbreng niet redden, dus moet een koper op zoek naar andere middelen. De meest voor de hand liggende manier van financieren is een banklening. Een groot voordeel van een bank - ten opzichte van een investeerder - is dat de aandelen geheel in eigen bezit blijven (en ook de zeggenschap). Bovendien is een banklening goedkoper dan kapitaal van een investeringsmaatschappij, die veel hogere rendementseisen stelt.
Stap nooit zomaar bij een bank binnen, maar zorg voor een gedegen voorbereiding. Dat begint met een goed uitgewerkt financieringsmemorandum; een combinatie van het businessplan voor de komende drie jaar en een onderbouwing van de financieringsbehoefte. Veel kopers zijn geneigd de markt en hun eigen inbreng schromelijk te overschatten en komen met de fraaiste prognoses voor de dag. Banken zijn gewend aan dergelijke grafieken in de vorm van een hockeystick en zijn daar niet zo van onder de indruk. Beter is het om meerdere scenario’s te schetsen: een worst case, een normal case en een best case scenario. Een bank wil zien dat een koper ook in het slechtste geval nog aan de rente- en aflossingsverplichting kunt voldoen.
3. Investeerders
Een andere belangrijke categorie vermogensverstrekkers zijn investeerders. In tegenstelling tot financiers verstrekken ze geen vreemd vermogen, maar vooral eigen vermogen en achtergestelde leningen. Ze worden mede aandeelhouder, vandaar dat sommige kopers pas in zee gaan met investeerders als het echt niet anders kan. Investeerders bieden overigens meer dan geld alleen. Veelal beschikken ze over een groot netwerk en over kennis van de markt, waar de ondernemer zijn voordeel mee kan doen. De belangrijkste investeerders in het MKB zijn participatiemaatschappijen en informal investors.
Bepaal in een zo vroeg mogelijk stadium of je wel of geen investeerder aan boord haalt. Vaak kan een adviseur daarbij helpen. Ook richting banken is het goed om een participatiemaatschappij aan boord te hebben. Investeerders hebben bij een bank een streepje voor ten opzichte van een individuele koper. Het feit dat de participatiemaatschappij in de overname investeert, wekt al vertrouwen. Daarnaast zal de investeerder na de overname een raad van commissarissen instellen die toezicht houdt op het bedrijf. Kortom, de kwaliteit van de propositie is hoger dan bij een individu die bij een bank aanklopt.
4. Achtergestelde lening
Het komt nogal eens voor dat de koper de financiering niet rond krijgt. De vraagprijs is twee miljoen euro, terwijl de koper inschat dat hij met eigen geld en een banklening niet verder komt dan anderhalf miljoen. Als de verkoper graag zijn bedrijf wil verkopen, zal hij de onderhandelingen niet laten afketsen. Maar hij zal ook niet bereid zijn om de vraagprijs zomaar met een half miljoen te laten zakken. Partijen kunnen in zo’n geval overeenkomen dat de prijs daalt tot 1,8 miljoen euro en dat de verkoper een achtergestelde lening verstrekt van drie ton. Dit is een win-win-situatie: de verkoper ontvangt een mooie prijs, terwijl het financieringsprobleem van de koper is opgelost. over de lening zelf kunnen verschillende afspraken worden gemaakt.
Een achtergestelde lening is - de naam zegt het al - achtergesteld aan de banklening. Dit houdt in dat de achtergestelde lening alleen onder bepaalde voorwaarden mag worden afgelost. Bijvoorbeeld als de solvabiliteit op een bepaald niveau ligt of als de totale uitgaven aan aflossingen en rente niet boven een bepaald percentage van de vrije geldstromen uitkomen. Meestal wordt op een achtergestelde lening wel direct rente betaald, maar wordt pas afgelost na een aantal jaar óf als de banklening geheel is afgelost. Achtergestelde leningen komen in het MKB heel veel voor. Voorwaarde voor zo’n constructie is natuurlijk wel dat het voor de koper verantwoord is: hij moet de rente en aflossing uit de toekomstige cashflow kunnen betalen.
5. Earn-out
Een andere mogelijkheid om nader tot elkaar te komen is de earn-out. Dit houdt in dat een deel van de koopsom afhankelijk is van de toekomstige winst of omzet van de onderneming. De koper betaalt bijvoorbeeld direct anderhalf miljoen euro en nog eens drie ton als de winst een bepaald niveau bereikt. Is de winst lager, dan vervalt het extra bedrag of wordt dit naar rato betaald. Deze regeling wordt met name ingezet als de verkoper in de ogen van de koper veel te rooskleurige verwachtingen heeft over de toekomst. Hij is pas bereid om voor deze verwachtingen te betalen als ze ook uitkomen.
6. Family, friends & fans
Kun je lastig financiering krijgen of ziet je eigen netwerk heil in jouw toekomstplannen, dan kunnen family, friends & fans wellicht uitkomst bieden. Zeker wanneer je goede afspraken met elkaar kunt maken over rente, terugbetaaltijd en andere voorwaarden. Het is wel verstandig om vooraf te bepalen of je relatie bestand is tegen eventuele tegenvallers. Wat gebeurt er als je geldschieter binnen de familie zelf plotseling veel geld moet hebben of als je een maandje krap zit en niet kunt aflossen. Denk goed na over het betrekken van je inner circle.
Financieren van overige groei
Voor ondernemers kan het een interessante optie zijn om de groei van hun bedrijf te bekostigen of de financiële positie van hun bedrijf te versterken door een minderheidsbelang te verkopen aan een investeerder of een strategische koper.
Het goede nieuws is: voor zo’n zakelijke lening er is nog steeds volop geld beschikbaar bij rijke particuliere investeerders (informal investors), investeringsmaatschappijen en grotere (familie-)bedrijven. Bovendien brengen deze partijen - naast geld - ook nuttige kennis, ervaring en een interessant netwerk mee.
In de praktijk gaat het meestal om de verkoop van een deel van de aandelen tussen de 10 tot 40% in ruil voor versterking van het eigen vermogen met 150.000 tot 1,5 miljoen euro. Daarmee geef je wel een stuk van je aandelen weg aan de investeerder, maar kun je ook makkelijker je beoogde groei realiseren. Zo’n participatie is een directe kapitaalinjectie, die als groot voordeel heeft dat de kans op een extra lening bij de bank ook aanmerkelijk vergroot.
