Liquidatieverlies deelneming beperkter aftrekbaar vanaf 2021?

Het verdient aanbeveling om bij een te liquideren deelneming die is gevestigd buiten de EU/EER of als sprake is van een participatie van minder dan of precies 50%, die liquidatie met spoed aan te pakken indien er een liquidatieverlies van ten minste vijf miljoen euro wordt verwacht.

In Nederland kennen we de zogeheten deelnemingsvrijstelling. Deze vrijstelling houdt in dat een moedervennootschap geen vennootschapsbelasting hoeft te betalen over ontvangen dividenden en verkoopwinst inzake een kwalificerende dochtermaatschappij. Verkoopverliezen zijn daarentegen ook niet aftrekbaar. In het algemeen is de deelnemingsvrijstelling van toepassing als de moedermaatschappij minimaal 5% van het nominaal gestorte aandelenkapitaal van de dochtermaatschappij bezit. De nominale waarden van alle soorten aandelen worden hiertoe bij elkaar opgeteld. Dat er meerdere soorten aandelen zijn is niet relevant. 

liquidatieverliesregeling

Er is echter een grote uitzondering op de regeling dat deelnemingsverliezen niet aftrekbaar zijn: op grond van de liquidatieverliesregeling kan een moedervennootschap het verlies op een deelneming in een dochtervennootschap in aftrek brengen als de dochtervennootschap wordt ontbonden (of failliet gaat). Deze regeling vormt dus een inbreuk op de deelnemingsvrijstelling. De liquidatieverliesregeling beoogt een tegemoetkoming te geven aan de moedervennootschap voor het verloren gaan van de niet-verrekende verliezen bij de dochtervennootschap zelf.

Voor de berekening van het aftrekbare liquidatieverlies op een deelneming is mede vanwege praktische redenen aangesloten bij het vermogensverlies dat de moedervennootschap zelf lijdt op haar investering en ziet vaak op het aankoopbedrag (inclusief goodwill) of het bij oprichting gestorte aandelenkapitaal. Hierdoor wordt tevens voorkomen dat de moedervennootschap verliezen kan aftrekken die niet voor haar rekening komen, maar voor rekening van de onbetaald gebleven schuldeisers van de ontbonden dochtervennootschap. De moedervennootschap is als aandeelhouder immers in beginsel niet aansprakelijk voor de schulden van de dochtervennootschap.

Verschillende wijzigingen

De liquidatieverliesregeling is verschillende keren gewijzigd. Vaak was de reden het voorkomen van misbruik. Internationaal-politiek is de liquidatieverliesregeling fel bekritiseerd. In 1999 merkte de Europese Gedragscodegroep inzake de belastingregeling voor ondernemingen de Nederlandse deelnemingsvrijstelling aan als een schadelijke maatregel mede vanwege de mogelijkheid om liquidatieverliezen op deelnemingen af te trekken. Nederland kon uiteindelijk volstaan met overige aanpassingen van de deelnemingsvrijstelling. Dit gebeurde op basis van de veronderstelling dat de liquidatieverliesregeling een zeer beperkte mogelijkheid biedt om vermogensverliezen op deelnemingen af te trekken, die niet significant genoeg is in de praktijk om te stellen dat de regeling schadelijk is.

Aan dat laatste kan intussen worden getwijfeld gelet op de berichtgeving in de media over het gebruik van de liquidatieverliesregeling als aftrekpost door onder andere Shell. Bekend is dat de Nederlandse belastinggrondslag in de praktijk vergaand kan worden uitgehold door de mogelijkheid om een liquidatieverlies in aftrek te brengen op deelnemingen in dochtervennootschappen die waar ook ter wereld zijn gevestigd, in combinatie met de mogelijkheid om die aftrekpost tot elk gewenst moment uit te stellen.

Beperkingen

Op 16 april 2019 heeft een groep Tweede Kamerleden een conceptwetsvoorstel aangeboden om de liquidatieverliesregeling aan te passen. Op 2 oktober 2019 is hiertoe een definitief initiatiefwetsvoorstel ingediend. Het initiatiefwetsvoorstel beoogt een dam op te werpen tegen de uitholling van de belastinggrondslag die plaatsvindt door middel van de aftrek van liquidatieverliezen. Daartoe worden in essentie de volgende drie maatregelen voorgesteld:

• Een beperking van de aftrek tot liquidaties van dochtervennootschappen waarin de moedervennootschap een belang van meer dan 50% houdt (materiële beperking);
• Een beperking van de aftrek tot liquidaties van dochtervennootschappen die zijn gevestigd in de EU/EER (territoriale beperking); en
• Een beperking van de mogelijkheid tot langdurig uitstel van het aftrekmoment van een liquidatieverlies tot 3 jaar na staking van de onderneming met een mogelijkheid tot verlenging met nog eens 3 jaar (temporele beperking).

Het liquidatieverlies mag eveneens het verlies van andere (kwalificerende) EU-deelnemingen omvatten indien een geliquideerde (kwalificerende) EU-deelneming indirect nog een andere geliquideerde kwalificerende EU-deelneming hield. Hier bestaat echter nog enige onduidelijkheid over.

Liquidatieverliezen tot een bedrag van vijf miljoen euro worden niet beperkt. De bovengenoemde beperkingen zijn slechts van toepassing op liquidatieverliezen die meer dan vijf miljoen euro bedragen.

Verdergaande aantasting aftrekmogelijkheid

Het is de bedoeling van de initiatiefnemers om het wetsvoorstel per 2021 in te laten gaan, met overgangsrecht voor latente liquidatieverliezen die zijn ontstaan vóór 1 januari 2021. Het verdient dus aanbeveling om in gevallen waarbij een te liquideren deelneming is gevestigd buiten de EU/EER of als sprake is van een participatie van minder dan of precies 50%, de liquidatie van die deelneming met spoed aan te pakken indien er een liquidatieverlies van ten minste vijf miljoen euro wordt verwacht. Gegeven het huidige fiscale klimaat is overigens niet uit te sluiten dat ook een verdergaande aantasting van de aftrekmogelijkheid plaats zal vinden.