De aandeelhoudersovereenkomst: wat is het en wat mag erin?

Voor aandeelhouders van een kapitaalvennootschap (een B.V. of een N.V.) met meerdere aandeelhouders kan het raadzaam zijn een aandeelhoudersovereenkomst te sluiten. In een aandeelhoudersovereenkomst kun je aanvullende afspraken vastleggen die betrekking hebben op de vennootschap.

In deze expertbijdrage geef ik antwoord op een tweetal vragen. Wat is een aandeelhoudersovereenkomst? En welke onderwerpen kun je in een aandeelhoudersovereenkomst regelen?

Wat is een aandeelhoudersovereenkomst?

Een aandeelhoudersovereenkomst is een overeenkomst waarin aandeelhouders van een vennootschap nadere afspraken maken over de vennootschap en de door de vennootschap gedreven onderneming. Deze afspraken kunnen bijvoorbeeld betrekking hebben op de inrichting en doelstellingen van de onderneming, de samenwerking tussen de betrokken partijen en de rechten en plichten die de betrokken partijen over en weer hebben. Naast de aandeelhouders zijn de vennootschap zelf en de bestuurders veelal van partij bij de overeenkomst.

In de basis worden de hoofdlijnen van de juridische relaties tussen partijen en de juridische vormgeving van de onderneming vastgelegd in de statuten van de vennootschap. Er zijn echter bepaalde onderwerpen die (bij voorkeur) niet in de statuten worden opgenomen en/of ook niet in de wet worden geregeld.

Deze onderwerpen kunnen nader worden ondervangen in de aandeelhoudersovereenkomst. En dit is dan ook waar de toegevoegde waarde van een aandeelhoudersovereenkomst tot uiting komt. De afspraken uit een aandeelhoudersovereenkomst zijn vaak een aanvulling op de afspraken die in de statuten van de vennootschap al zijn vastgelegd. 

Aandeelhoudersovereenkomst kent geen vormvereiste

Voor een aandeelhoudersovereenkomst geldt geen vormvereiste. Deze mag je vastleggen in een onderhandse (door partijen zelf opgestelde) overeenkomst. Maar dit kan uiteraard ook bij notariële akte gebeuren. Bij het opstellen van de aandeelhoudersovereenkomst is het inwinnen van juridisch advies een aanrader. Het liefst bij een juridisch adviseur met kennis van het vennootschapsrecht, zoals een advocaat of notaris.

Wat mag er in een aandeelhoudersovereenkomst?

In Nederland geldt voor overeenkomsten het beginsel van contractsvrijheid. Dit betekent dat partijen bij een overeenkomst vrij zijn naar eigen inzicht regelingen van allerlei aard in een overeenkomst op te nemen. Zolang deze maar niet in strijd zijn met de openbare orde of de goede zeden. Contractsvrijheid geldt ook voor de aandeelhoudersovereenkomst.

Hieronder volgt een lijst met veel voorkomende onderwerpen die je in een aandeelhoudersovereenkomst kunt regelen.

Verplichte aanbieding van aandelen

In de aandeelhoudersovereenkomst kunnen situaties worden opgenomen die ertoe leiden dat een aandeelhouder verplicht is zijn aandelen te koop aan te bieden aan de overige aandeelhouders van de vennootschap. Statuten van een vennootschap bevatten dergelijke afspraken vaak ook al. In de aandeelhoudersovereenkomst kunnen aanvullingen op de statuten worden opgenomen. Denk aan regelingen over vaststelling van de prijs bij aanbieding en betalingsvoorwaarden in geval van verplichte aanbieding.

Drag-along/tag-along rechten

Ook kan de plicht voor een aandeelhouder worden opgenomen om aandelen (mee) te verkopen aan een derde partij (drag-along clausule oftewel een meeverkoopplicht). Dit geldt indien de derde partij aandelen in de vennootschap over wenst te nemen van bestaand aandeelhouders. Het recht van een aandeelhouder om aandelen (mee) te verkopen aan een derde partij als een andere aandeelhouders hun aandelen aan een derde verkoopt (tag-along clausule oftewel een meeverkooprecht) kan ook in een aandeelhoudersovereenkomst worden opgenomen.

Regels over besluitvorming

In de aandeelhoudersovereenkomst kunnen nadere regels over besluitvorming van de organen van de vennootschap worden opgenomen. Denk hierbij aan het vastleggen van een verzwaarde meerderheid van bepaalde besluiten van de algemene vergadering of besluiten van het bestuur die moeten worden onderworpen aan goedkeuring van de algemene vergadering.

Dividendbeleid

Ook over het dividendbeleid kunnen nadere afspraken worden gemaakt. Zo kan worden bepaald aan welke eisen moet worden voldaan om te besluiten tot uitkering van winst. De solvabiliteitseis wordt hier bijvoorbeeld regelmatig voor gebruikt.

Afspraken over financiering van de vennootschap

Aandeelhouders kunnen nadere afspraken opnemen over de wijze van financiering van de onderneming in de aandeelhoudersovereenkomst. Als de onderneming op enig moment nieuw kapitaal nodig heeft, wie gaat daarin dan voorzien? De aandeelhouders zelf? In welke vorm wordt de financiering dan verschaft: door middel van leningen of wellicht door verschaffing van eigen vermogen? Of streven partijen naar het aantrekken van financiering bij een extern financier?

Ondernemingsplan

Ook kunnen nadere regelingen over het opstellen en uitvoeren van een ondernemingsplan worden opgenomen. Daarnaast kan een aandeelhoudersovereenkomst andere afspraken omvatten over het bestuur van en de dagelijkse leiding over de onderneming.

Relatie- en concurrentiebedingen

Tot slot kunnen in de aandeelhoudersovereenkomst afspraken worden opgenomen over het verrichten van concurrerende activiteiten en omgang met relaties van de onderneming.

Overige afspraken in de aandeelhoudersovereenkomst

Andere afspraken die je kunt vastleggen zijn onder meer:

• afspraken over benoeming van de accountant van de vennootschap
• bepalingen omtrent geheimhouding
• bepalingen over het vaststellen, aangaan of wijzigen van reglementen of andere verwante overeenkomsten
• afspraken over toetreding van nieuwe aandeelhouders
• een geschillenregeling
• afspraken over participatie van werknemers in het kapitaal van de vennootschap
• boetebedingen
• al het andere waarover betrokkenen nadere afspraken willen maken.