Closing accounts of locked box: dit moet je ervan weten

Een bedrijfsovername kent een aantal sleutelmomenten. Twee daarvan zijn de datum van economische overdracht en de sluitdatum. Die twee momenten kunnen samenvallen. Maar vaak is dat niet zo. In beide gevallen treden andere mechanismen in werking. We noemen ze respectievelijk closing accounts en locked box. En dit moet je ervan weten. 

Even terug naar die twee sleutelmomenten. We onderscheiden daarbij de datum van economische overdracht en de closing datum. De eerste gaat over het moment waarop de onderneming (in economische zin) voor rekening en risico komt van de koper. De closing datum is het moment waarop het juridische eigendom over gaat. Vaak is dat de aandelenlevering bij de notaris. Vanaf dat moment is koper echt in charge.

Wanneer die twee momenten samenvallen, spreken we over een closing accounts mechanisme. Valt de juridische overdracht vóór de economische overdracht, dan is er sprake van een locked box mechanisme. Beiden hebben invloed op het overnameproces en op de keuzes die je als koper of verkoper maakt. Aardig feitje: in Nederland zijn we meestal van de locked box vorm. Terwijl in het buitenland closing accounts juist gemeengoed is. Maar laat je daardoor niet leiden. 

Verschillen

Laten we als eerste eens kijken naar de verschillen. Het volgende schema geeft aan waarin de mechanismen van elkaar afwijken. 

Locked box mechanisme

Economische overdrachtsdatum
Deze ligt voor de juridische overdrachtsdatum (closing datum). Vaak met terugwerkende kracht naar 1 januari van het jaar waarin de closing plaatsvindt.

Overnamebalans
De overnamebalans is bij een locked box al voor closing gereed. Deze kan dus als onderdeel van het due diligence onderzoek worden getoetst.

Cash, debt en werkkapitaal
In een vorig artikel werd het belang van (de berekening van en afspraken over) cash, debt en netto werkkapitaal bij een overname geschetst. Deze berekening vindt plaats op de overnamebalans en kan daarom al voor closing worden afgerond.

Waardering
Omdat sprake is van verschillende economische overdrachtsmomenten, is ook de waardering verschillend.

Koopsom
Alle elementen voor de koopsombepaling zijn definitief bekend voor closing. Uitzondering hierop zijn eventuele earn out uitkomsten. Er is natuurlijk wel sprake van af te geven garanties door een verkoper.

Overbrugging tussen economische overdrachtsdatum en juridische overdrachtsdatum (closing)
Omdat dit twee verschillende momenten zijn, is er sprake van een overbruggingsperiode. Hierin liggen de winsten en risico’s met terugwerkende kracht al bij koper. Dat geldt niet voor de zeggenschap/controle. Daarom worden doorgaans de volgende type afspraken gemaakt:

1. Afspraken over de maximale onttrekking door verkoper in die periode (niet alleen dividend, maar ook beloningen en andere doorbelastingen).
2. Afspraken over een passende rentevergoeding over de koopsom voor verkoper, aangezien betaling pas per closing plaatsvindt. Dit is een uitkomst van onderhandeling.
3. Afspraken over belangrijke besluitvorming bij de onderneming in die overbruggingsperiode.

Closing accounts mechanisme

Economische overdrachtsdatum
Deze is gelijk aan de juridische overdrachtsdatum (closing datum).  

Overnamebalans
De overnamebalans is pas na closing gereed. Deze wordt dus pas daarna getoetst. Dat geldt ook voor onderhandelingen over eventuele bevindingen daaruit.  

Cash, debt en werkkapitaal
Deze definitieve berekeningen - vaak voer voor discussie - kunnen pas plaatsvinden na het verkrijgen van de overnamebalans na closing datum.  

Waardering
Omdat sprake is van verschillende economische overdrachtsmomenten, is ook de waardering verschillend.  

Koopsom
Omdat de definitieve overnamebalans en de ontwikkelingen tot closing datum nog een rol spelen bij de definitieve koopsombepaling, heeft de koopsom per closing datum nog een voorlopig karakter. De definitieve vaststelling vindt pas na closing plaats.  

Overbrugging tussen economische overdrachtsdatum en juridische overdrachtsdatum (closing)
Omdat beide momenten samenvallen, zijn afspraken zoals bij locked box niet nodig. Een rentevergoeding ziet alleen toe op een eventueel verschil tussen de voorlopige en de definitieve koopsom.  

Voor- en nadelen

Tot zover de verschillen. Maar zijn er voor- of nadelen aan één van de mechanismen? Die zijn er. Grootste pré van een locked box mechanisme is dat de koopsom definitief is bij de feitelijke notariële overdracht. Dat is bij een closing accounts mechanisme wel anders. Hier strekt de berekening van de koopsom zich uit over de periode ná de overdracht. En dat geldt dus ook voor alle mogelijk discussies hierover.

Reden te meer om bij de closing accounts vorm uitgebreide berekenings- en procesafspraken vast te leggen in het koopcontract. Dat maakt deze transactievorm vaak bewerkelijker en daarmee ook duurder. Toch heeft een locked box mechanisme ook nadelen. Zo zul je hele goede afspraken moeten maken over de overbruggingsperiode. Denk daarbij ook aan de berekening van een passend rentetarief over de koopsom. 

Welke vorm is het meest geschikt?

Welke vorm het meest geschikt is voor koper of verkoper hangt altijd af van de feitelijke omstandigheden. Bepalend zijn bijvoorbeeld de lengte van de periode tussen economisch overdracht en closing, de beschikbaarheid van goede informatie en het risicoprofiel.

Maar ook de onderhandelingsresultaten als het gaat om de contractuele uitwerking en berekening van waardering, cash/debt/netto-werkkapitaal en rente. Door deze en andere complexiteiten is het meer dan verstandig om altijd goed advies in te winnen.