Financiering van een vennootschap

Het staat een oprichter van een besloten vennootschap vrij om de hoogte van het aandelenkapitaal bij oprichting te bepalen. Voor de naamloze vennootschap geldt een wettelijk minimumkapitaal. Het bedrag dat nominaal op aandelen wordt gestort wordt aangemerkt als risicokapitaal voor de aandeelhouder. Het nominaal geplaatste kapitaal is zichtbaar in het handelsregister.

Wijzen van financiering

De financiering van een vennootschap kan op verschillende wijzen plaatsvinden. Naast het storten van nominaal aandelenkapitaal kan (ook) sprake zijn van:

• agiostorting op (soorten) aandelen;
• (cumulatief) preferent aandelenkapitaal (met eigen reserves);
• geldleningen (converteerbaar, achtergesteld, met of zonder zekerheden).

Agiostorting

Een storting door een aandeelhouder op gehouden aandelen boven de nominale waarde wordt een agiostorting genoemd. Net als de nominale storting op aandelen wordt agio aangemerkt als eigen vermogen van de vennootschap. Er ontstaat dus geen schuldverhouding tussen de aandeelhouder en de vennootschap. Op de balans van de vennootschap worden geplaatst aandelenkapitaal en agio onderscheiden. Als sprake is van verschillende soorten aandelen, dan kunnen deze ieder een eigen agioreserve hebben.

Terugbetaling van aandelenkapitaal kan niet 'zomaar' plaatsvinden. Voor terugbetaling van aandelenkapitaal dient kapitaalvermindering plaats te vinden. Hiervoor gelden wettelijke en statutaire eisen. Een kapitaalvermindering verlaagt de fiscale verkrijgingsprijs van de aandelen. 

Een terugbetaling van agio kan zonder kapitaalvermindering, maar wordt fiscaal gezien als uitkering. Ingeval van terugbetaling van agio aan een vennootschap waarbij de deelnemingsvrijstelling van toepassing is, kan de terugbetaling onbelast plaatsvinden. 

Bij terugbetaling van aandelenkapitaal of agio aan een natuurlijke persoon-aandeelhouder met een aanmerkelijk belang (5% of meer) zal de uitkering als inkomen uit aanmerkelijk belang worden aangemerkt. Terugbetaling op aandelen tot het bedrag van de fiscale verkrijgingsprijs geschiedt zonder heffing van inkomstenbelasting. Uitkering boven de verkrijgingsprijs en uitkering ten laste van de agioreserve wordt in box 2 belast (2021: 26,9%).

(Cumulatief) preferente aandelen

Storting van aandelenkapitaal leidt dus niet tot een schuldverhouding. Als er toch een vergoeding over het gestorte kapitaal dient plaats te vinden, dan zouden (cumulatief) preferente aandelen uitgegeven kunnen worden. Deze aandelen zijn dan voor een bepaald percentage bevoorrecht op de winst.

Indien dat winstrecht niet kan worden uitgekeerd in enig jaar, dan kan bepaald worden dat het niet uitgekeerde gedeelte cumulatief doorschuift naar volgende jaren. De restantwinst komt dan toe aan alle of de andere aandeelhouders.

Geldleningen

Indien geen aandelenbelang is beoogd en/of de terugbetaling van een financiering zonder voornoemde voorwaarden moet kunnen plaatsvinden, dan is het verstrekken van een geldlening mogelijk een betere optie. Over het bedrag van de geldlening dient normaliter rente vergoed te worden. Er gelden daarnaast een looptijd en opeisbaarheidsgronden.

Ook kan overeengekomen worden dat de geldlening onder omstandigheden kan worden omgezet (geconverteerd) in aandelenkapitaal. De voorwaarden kunnen zeer divers zijn. Als er meerdere financiers zijn van de vennootschap, dan kan een geldlening worden achtergesteld bij een andere schuldeiser of andere geldlening. Ook hier zijn de voorwaarden uiteenlopend.

Zekerheden

Tot zekerheid voor de terugbetalingsverplichting en overige (betalings-)verplichtingen kan de geldlening worden afgedekt met zakelijke zekerheden. Dat zou een recht van hypotheek kunnen zijn op een registergoed of een pandrecht op aandelen of andere goederen (activa, vorderingen). 

Formaliteiten

Rechtshandelingen die betrekking hebben op aandelen (oprichting, uitgifte, levering, kapitaalvermindering, pandrecht) dienen bij notariële akte plaats te vinden. Voor een agiostorting op aandelen gelden echter geen formele notariële eisen. Een aandeelhoudersbesluit is afdoende om een (uitkering van een) agiostorting te laten plaatsvinden.

Het is uiteraard in alle gevallen van belang zorg te dragen voor een degelijke vastlegging van de rechtshandelingen die ik in deze bijdrage heb benoemd.