Het is verstandig om al vroeg in het proces na te denken over de fiscale aspecten van de overname. Een goede voorbereiding leidt vaak tot een (toekomstige) besparing van belastingen. De verkoper dient zijn onderneming fiscaal ‘verkoopklaar’ te maken en de koper moet nadenken over een goede koopstructuur.
Daarnaast dienen beiden aandacht te hebben voor het beëindigen en voorkomen van fiscale aansprakelijkheden en voor de kosten van de voorbereidingen op de transactie (de aftrekbaarheid van deze kosten is niet vanzelfsprekend). We zetten hier de belangrijke fiscale aspecten voor zowel verkoper als koper uiteen.
Fiscale aspecten voor de verkoper
Hoe je het wendt of keert, de Belastingdienst is altijd partij bij de overname van je bedrijf. Je kunt daarom maar beter op de hoogte zijn van alle regelingen die je als verkoper kunt toepassen om jouw bedrijf zo fiscaal gunstig mogelijk over te dragen. We raden je aan om ver voorafgaand aan de overname een fiscaal-specialist mee te laten kijken om de belastingdruk zo laag mogelijk te houden.
Stakingswinst
Als je een deel of je hele bedrijf verkoopt, dan handelt de Belastingdienst dit af als een bedrijfsbeëindiging. Over de zogeheten stakingswinst - het verschil tussen de verkoopprijs en de boekwaarde van je bedrijf - betaal je inkomstenbelasting. Van de stakingswinst mag je nog de stakingsaftrek (maximaal 3.630 euro) aftrekken. Dit is ook het geval als je bedrijf wordt overgenomen door een medeondernemer of werknemer, maar onder bepaalde voorwaarden kun je deze belastingheffing doorschuiven naar de koper.
Een deel van de stakingswinst kun je gebruiken voor lijfrentepremies. Afhankelijk van je leeftijd en situatie ten tijde van de overname kun je extra lijfrentepremieaftrek krijgen, die kan oplopen tot 566.197 euro (2025).
Inkomstenbelasting
Hoeveel inkomstenbelasting je tot het moment van overname betaald, is afhankelijk van je bedrijfsvorm en onderneming. Je betaalt namelijk veel minder inkomstenbelasting bij de overname van een besloten vennootschap: het tarief van box 2. Voor een eenmanszaak of andere maatschap word je in box 1 geplaatst.
Word jij straks de enige eigenaar van het bedrijf dat je eerder samen met iemand anders aanstuurde? Dan kan je in aanmerking komen voor gunstige regelingen voor de inkomstenbelasting. Je moet voor de overname wel ten minste 36 maanden als mede-ondernemer winst uit de onderneming hebben gehad.
Schenkbelasting
Neemt een familielid jouw bedrijf over, dan betaal je schenkbelasting over het ondernemingsvermogen. Vanuit de successiewet bestaat de Bedrijfsopvolgingsregeling, kort gezegd de BOR. Via deze regeling kun je deze schenkbelasting tot een minimum beperkingen en doorschuiven naar de opvolger. Voor de bedrijfsopvolger is deze regeling ook zeer gunstig, omdat zij uitstel van belastingbetaling kunnen aanvragen. Op die manier kun je fiscaal-vriendelijk jouw opvolging regelen.
Oudedagsreserve
Veel ondernemers zetten zelf geld opzij voor hun oudedagsvoorziening en daarover hoeft, onder voorwaarden, geen belasting te worden betaald. Verder kun je een deel van de winst reserveren voor je pensionering. Hierbij gaat het puur om een reservering van een winstdeel en niet het echt opzij zetten van een bedrag. Over deze reservering hoef je niet direct belasting te betalen, wat een voordeel oplevert op de korte termijn.
Desinvesteringsbijtelling
De koper draait op voor de overdrachtsbelasting over de overgenomen onroerende goederen. Maar het kan zomaar zijn dat je bedrijfsgoederen hebt verkocht of geschonken, waarvoor je wel een investeringsaftrek hebt toegepast. Hetzelfde geldt voor bedrijfsgoederen die je zelf privé overneemt bij de bedrijfsovername. Of je een desinvesteringsbijtelling op de mat kunt verwachten hangt af van de termijn waarbinnen de goederen worden verkocht (<5 jaar na investering) en of de waarde van de goederen gezamenlijke hoger is dan €2.600,-
Fiscale aspecten voor de koper
Bij een bedrijfsovername komt ook fiscale aspecten kijken. Voordat je de handtekening onder het koopcontract zet, is het goed om te weten welke belastigen er zijn. Want als je niet voldoet aan de voorwaarden van de Belastingdienst, kun je fiscale regelingen mislopen.
Overdrachtsbelasting
Als je een bedrijf overneemt met onroerende goederen, zoals een winkelruimte of kantoor, dan moet je daar als koper overdrachtsbelasting over betalen. Ben jij de nieuwe eigenaar van het bedrijf en had je dat pand zelf al ingebracht, dan geldt die overdrachtsbelasting natuurlijk niet.
Schenk- en erfbelasting
Neem je het bedrijf over van een familielid, dan betaal je daarover schenkbelasting. In geval van een overleden eigenaar bij opvolging binnen familiekringen wordt dit erfbelasting genoemd. Er is een fijne regeling binnen de successiewet: de Bedrijfsopvolgingsregeling, die ervoor zorgt dat een groot gedeelte belastingvrij kan worden geschonken of dat je daarover pas jaren later belasting betaalt.
Loonheffingen
Een meer ingewikkelde belastingsoort is de loonheffing. Als je een bedrijf overneemt waarvan personele inzet essentieel was voor de uitvoering van de bedrijfsactiviteiten, dan geldt een gedifferentieerde premie voor de loonheffing. Die geldt ook als je wel het bedrijf en de activiteiten voortzet, maar niet het personeel overneemt. Dit kan je veel geld schelen, maar het is handig om daar een fiscaal adviseur naar te laten kijken, zodat je achteraf niet wordt verrast door hoge aanslagen.
Voor zowel een koper als een verkoper geldt: maak gebruik van een fiscalist. In het gehele koop- of verkoopproces – vanaf de eerste voorbereiding tot het sluiten van de deal – spelen fiscale zaken een belangrijke rol. Door te kiezen voor de juiste constructies kun je veel geld besparen. Accountants en adviseurs beschikken over voldoende basiskennis, maar de fiscalist is bij uitstek degene die tot in detail kan adviseren over belastingzaken.
