Vendor loan: hoe krijg ik mijn geld terug?

Ondanks de aantrekkende markt blijft financieren van goodwill in het MKB vaak onbereikbaar. Om toch een goede prijs te krijgen financieren ondernemers in het MKB de verkoop van hun eigen bedrijf steeds vaker zelf mee.

Deelneming in een koopholding, achtergestelde leningen, earn outs en andere vormen van tijdelijke financiële betrokkenheid zijn vaak een vast onderdeel van de deal. Maar ja: hoe en wanneer krijg je dat geld terug? 

Vendor loan

Bij een vendor loan doet de verkoper van de onderneming voor een deel van de koopsom afstand van zijn directe vorderingsrecht op koper, waartegenover koper en verkoper gelijktijdig een geldlening overeenkomen. De vendor loan is veelal achtergesteld op bancaire financiering en heeft niet zelden een looptijd die langer is dan de banklening (de bank wil immers als eerste haar geld terug).

Verkoper lijkt daarmee helemaal achteraan te staan als het gaat om de terugbetaling van zijn lening. Toch kan verkoper vaak nog wel bepaalde zekerheden stellen. Hij heeft daartoe onder andere de volgende opties:

• Vestigen pandrecht/hypotheekrecht
• Intercreditor overeenkomst
• Participeren in koopholding
• Afspraken omtrent bedrijfsvoering

Pandrecht/hypotheekrecht

Als zekerheid voor de terugbetaling van de achtergestelde lening kan verkoper, vaak slechts als tweede in rang, een pandrecht of hypotheekrecht vestigen. Het pand- of hypotheekrecht wordt door geldschieter gevestigd op een vordering om bij voorrang boven andere schuldeisers de geldsom te verhalen. Zowel het pandrecht als het hypotheekrecht bieden verkoper het recht van parate executie, dat wil om zonder tussenkomst van de rechter het onderpand in het openbaar te verkopen. Het verschil tussen het pandrecht en hypotheekrecht is dat hypotheekrecht alleen kan worden gevestigd op registergoederen, terwijl een pandrecht alleen gevestigd kan worden op niet-registergoederen.

Intercreditor overeenkomst

Zoals gezegd zorgt de bank er altijd voor dat zij op de eerste plaats komt te staan. Het is daarom moeilijk om voor een vendor loan harde aanvullende zekerheden te krijgen. Naast mogelijke oplossingen in de overnamestructuur kan verkoper proberen een intercreditor overeenkomst op te stellen. Een intercreditor overeenkomst is een overeenkomst tussen de bank en de medefinancier (verkoper) over de verdeling van de zekerheden. Over de zekerheden valt vaak te onderhandelen omdat de bank er meestal voordeel bij heeft als verkoper meefinanciert.

Participeren in koopholding

Als zekerheid kan verkoper ook participeren in een (nieuwe) koopholding. Duidelijke afspraken in de aandeelhoudersovereenkomst versterken de positie van verkoper.

Bij deze constructie ontvangt verkoper vanuit de koopholding de koopsom, waarbij gelijktijdig een deel wordt omgezet in een vendor loan. De financiering van de koopsom zal naast de vendor loan en de inbreng van koper deels bancair worden gefinancierd. Partijen kunnen met elkaar overeenkomen dat na aflossing van de bancaire financiering de achtergestelde lening wordt afgelost en dat het resterende deel van de aandelen die verkoper via de koopholding houdt worden overgenomen door de koper. Indien de koopsom wordt bepaald aan de hand van een vooraf overeengekomen multiple van het bedrijfsresultaat kan verkoper bij betere resultaten nog meeprofiteren. En uiteraard de pijn voelen indien bedrijfsresultaten achter blijven.

Overige afspraken

Om de kans te vergroten dat verkoper zijn geld terug krijgt kan verkoper ook op enkele andere manieren zijn positie beschermen. Voorbeelden zijn:

• Uitkeringsverbod/non dividendverklaring: overeenkomen dat de koper geen dividenden of andere niet-marktconforme vergoedingen mag uitkeren zolang de lening niet is terugbetaald;
• Vervreemdingsverbod: afspraken omtrent de ‘normale’ voorzetting van de bedrijfsactiviteiten en het behoud van de organisatiestructuur, belangrijke activa, goodwill, etc.;
• Change of control clausule expliciet opnemen waarbij zeggenschapswijziging zonder goedkeuring wordt verboden.

Mogelijke sanctie bij inbreuk op de gemaakte afspraken is bijvoorbeeld directe opeisbaarheid van de vendor loan.

Conclusie

Een vendor loan biedt de verkoper de sleutel tot een hogere verkoopopbrengst, maar het brengt ook onzekerheid met zich mee. Een verkoper doet er goed aan om bij het verstrekken van een vendor loan  zoveel mogelijk zekerheden te bedingen. Dat is maatwerk waarbij een goede overnameadviseur of jurist zijn geld dubbel en dwars waard kan zijn.