Q&A: Robert De Boeck, directeur Antea Participaties

Robert De Boeck is oprichter en directeur van Antea Participaties. De investeringsmaatschappij voor het MKB viert deze maand haar 15-jarig bestaan. Het geheim van ons succes? ‘Ik kijk altijd naar drie factoren: management, management en management.’

Robert De Boeck verwelkomt ons met zijn bekende en opgewekte Rotterdams accent in de statige kantoorvilla van Antea in Den Haag. De Boeck is al ruim twintig jaar een bekende verschijning in de wereld van participatiemaatschappijen en informal investors. Hij begon eind jaren tachtig bij Staal Bankiers, waar hij in 1992 Staal Participaties opzette. In 1999 wist hij via een management buy-out dit participatiefonds te verzelfstandigen en ging als zelfstandige investeringsmaatschappij verder onder de naam Antea.

Investeren in het MKB

De participatiemaatschappij viert dit jaar haar 15-jarig jubileum en heeft zich altijd gepositioneerd als een actieve, ondernemende financiële aandeelhouder voor MKB-bedrijven. De geïnvesteerde bedragen variëren van één tot vijf miljoen euro, meestal in de vorm van een minderheidsbelang. Daarbij is het vizier gericht op jonge bedrijven met groeipotentieel, volwassen ondernemingen in de expansiefase of bedrijven die te maken krijgen met een management buy-in / buy-out als oplossing voor een opvolgingsprobleem van de DGA. Het beheerd vermogen bedraagt op dit moment circa 36 miljoen euro. In de fondsen nemen ruim 250 informal investors deel.

In de afgelopen vijftien jaar heeft De Boeck vele tientallen investeringen gedaan en even zoveel exits beleefd, de één uiteraard iets succesvoller dan de andere. Wie succesvol een investeringsfonds wil managen moet te allen tijde open en transparant zijn, zo is de ervaring van De Boeck. ‘De communicatie met onze investeerders is cruciaal. Slecht nieuws vertellen we zo vroeg en zwart mogelijk, successen pas wanneer ze gerealiseerd zijn. Als je daar consequent aan vasthoudt, heb je al veel problemen voorkomen.’

U loopt inmiddels ruim twintig jaar mee in de wereld van informal investors en risicodragend vermogen. Wat is het meest opmerkelijke verschil met twee decennia geleden?
‘Allereerst is de juridisering van het proces aanmerkelijk toegenomen. Alles moet tegenwoordig worden vastgelegd in vuistdikke contracten en overeenkomsten, soms tot in het absurde aan toe. Daarnaast zijn informal investors steeds jonger worden. Toen ik in 1992 bij Staal Bankiers het eerste fonds oprichtte, waren de meeste particuliere investeerders toch de bekende grijze mannen die na hun pensioen nog een actieve rol wilden spelen in het bedrijfsleven. Nu heb ik ook informals van rond de 40 jaar bij mij aan tafel. Dat heeft er voor een deel mee te maken dat deze ondernemers niet wachten tot hun 65e, maar al in een veel eerder stadium een deel van hun bedrijf verkopen om te kunnen cashen.’

Je wilt toch als investeerder vooral dat het geld in het bedrijf wordt gestopt in plaats van uitgegeven aan de aanschaf van een nieuwe Porsche? Hoe gemotiveerd is zo’n ondernemer nog als je hem al miljonair hebt gemaakt?
‘Laat ik voorop stellen dat het bedrijf aanzienlijke groeikansen moet hebben, anders stappen we er sowieso niet in. Een andere voorwaarde is dat de motivatie van de ondernemer niet afneemt. Maar dat kun je slim inrichten, bijvoorbeeld door hem dat bedrag niet in één keer te geven. Maar het in stapjes te laten vrijvallen, eventueel afhankelijk van of hij zijn doelstellingen haalt.’

Hoe bepalend is de ondernemer voor het succes van een bedrijf?
‘In het MKB zeer bepalend. Natuurlijk speelt ook de markt en het product een belangrijke rol, maar als je achteraf kijkt naar de belangrijkste succesfactoren van een bedrijf kom ik altijd bij drie factoren uit: management, management en management.’ 

U moet dus goed kunnen inschatten of de ondernemer en zijn team uw investering waard is. Hoe doet u dat?
‘Door in eerste instantie af te gaan op zijn trackrecord en mijn onderbuikgevoel. Als iemand al zes keer failliet is gegaan is de kans dat hij de zevende keer wel succes heeft niet zo groot. Daarnaast maken we al jaren gebruik van een uitgebreid assessment, waarbij de ondernemer door een professioneel bureau wordt getest. Ik stond daar in het begin wel wat aarzelend tegenover, omdat dit in onze branche niet gebruikelijk was. En gaan de ondernemers dit wel accepteren? Maar ik heb er eigenlijk nooit afwijzende reacties op gehad en wat belangrijker is: het verkleint het risico op een verkeerde inschatting.’

Zijn de kwaliteiten van een ondernemer wel te vatten in een checklist: hoe reageert hij bij tegenslag of wat als bijvoorbeeld de management fee drie maanden niet uitbetaald kan worden?
‘Het gaat ook niet alleen om het afvinken van een lijstje. Het is ook de reactie van de ondernemer tijdens zo’n assessment. Als iemand emotioneel of geïrriteerd reageert op bepaalde vragen of fictieve situaties, dan denk ik: over twee maanden stel je je ook zo op tegenover mij als we een verschil van mening hebben.’

In private equity is instappen makkelijker dan er weer goed uitstappen. De laatste exit van Antea is vorig jaar maart gerealiseerd. Dat lijkt ons een lange tijd geleden.
‘Dat valt best mee. De meeste exits laten zich moeilijk plannen, ook al zou je dat graag anders willen. Soms lukt het ook wel. Dan kijk je naar de onderneming, maar ook naar de markt en economie. Zo zeiden we eind 2007 intern tegen elkaar: er is een complete gekte in private equity en in bankenland aan de gang, laten we eens kijken welke ondernemingen in aanmerking komen om te verkopen. Van de drie kandidaten daarvoor in portefeuille hebben we er toen twee kunnen verkopen tegen goede condities.’

Het gaat natuurlijk ook wel eens mis. Nog vers in ons geheugen ligt de ondergang van iCentre, een deelneming die in 2013 gierend failliet ging.
‘Dat is inderdaad een behoorlijk dieptepunt geweest, hoewel we als aandeelhouder meer dan onze inleg uit het dividend al hadden terugverdiend. Maar de upside van een mooie exit zat er helaas niet in.’

Wat ging er eigenlijk fout bij iCentre?
‘We hadden in 2007 een management buy-in gefinancierd van wat toen nog een bescheiden Apple-reseller was met vijf vestigingen. iCentre was een zelfstandig bedrijf, maar er was natuurlijk wel een behoorlijke afhankelijkheid van Apple. Daar heeft het bedrijf in eerste instantie flink van geprofiteerd, we gingen in vier jaar van 5 naar 34 winkels, maar dat werd uiteindelijk ook onze ondergang. Apple kreeg problemen met het leveren van hun nieuwste producten. Daardoor misten we in 2012 de hele Sinterklaas- en kerstverkoop, normaal goed voor dertig procent van de jaaromzet. Daar kwam in 2013 nog eens een desastreus eerste kwartaal overheen, toen de gevolgen van de economische crisis volop merkbaar waren. Dat is uiteindelijk de nekslag geweest.’

Wat is voor u het hoogtepunt geweest van de afgelopen 15 jaar?
‘We hebben in al die jaren verschillende mooie exits gerealiseerd. Maar mijn persoonlijke hoogtepunt is Lifehammer geweest, een hamertje dat je gebruikt om een autoruit in te slaan als je met je auto te water raakt. Ik werd benaderd met de vraag of wij interesse hadden in de rechten van Lifehammer. Mijn eerste reactie was: wat moet ik hiermee? Want er was geen ondernemer, geen bedrijf, helemaal niets. Maar uiteindelijk vonden we in Jan Franken een goede ondernemende manager en samen met hem hebben we toen in enkele jaren van Lifehammer een echte onderneming gemaakt. Het is niet de exit geweest met het hoogste rendement, maar voor mij persoonlijk wel de leukste.’

In feite een atypische investering voor Antea, want eigenlijk kochten jullie alleen het intellectuele eigendom.
‘Klopt. Het kostte mij ook veel moeite om die investering er doorheen te krijgen bij onze commissarissen. Maar ik was ervan overtuigd dat er veel potentie in zat. Het is zeker onze focus niet, maar af en toe moet je in ons vak ook een beetje opportunistisch zijn. Dus als er een tweede Lifehammer langskomt, zal ik er zeker weer serieus naar kijken.’

 
De algemene regel voor informal investors is dat van de tien investeringen er vijf mislukken, vier redelijk tot goed aflopen en er één klapper tussenzit. Gaat dat lijstje ook op voor Antea?
‘Nee, dan zit je echt in de start-up hoek waar de individuele informals zich vaak begeven. In ons segment moet je eerder denken aan één a twee mislukkingen, zes à zeven redelijk tot goed en twee klappers, dat zijn bedrijven die tien keer over de kop gaan. Bedenk wel dat een fonds niet zozeer slecht presteert door de mislukte deelnemingen maar vooral door het uitblijven van de klappers. Daar behaal je het echte rendement mee. Maar naast die klappers moet je ook zekerheidjes in je portefeuille hebben. Bedrijven die een mooi gemiddeld rendement maken en waar je verder weinig naar om hoeft te kijken.’

Hoe zit het eigenlijk met het rendement van Antea. Oftewel, wat is uw eigen trackrecord?
‘Als je kijkt naar de hele periode maart 1993 - november 2014 kom je uit op een enkelvoudig rendement van 9,2 procent gemiddeld per jaar over de fondsen I tot en met V. Maar fonds V heeft een behoorlijke negatieve invloed gehad op dit langjarige gemiddelde omdat het merendeel van de investeringen in dat fonds zijn gedaan in de periode 2005 tot 2008. Dat was op de top van de markt, net voor de crisis. Als je fonds V niet zou meerekenen kom je voor de fondsen I tot en met IV op een rendement van 15,2 procent gemiddeld per jaar. Onze target voor het nieuwe fonds waarvoor we binnenkort weer geld ophalen is 12 procent per jaar.’

In jullie fondsen zit een bonte verzameling van bedrijven. Nooit gedacht aan sectorfocus voor een bepaald fonds?
‘Nee, want onze informals willen juist spreiding. Maar dat is wel de grote vraag waar iedere investeerder mee worstelt: bereik je meer risicoreductie door spreiding over een aantal sectoren of juist door een specialisme? Wij denken het eerste.’

Het is inmiddels wel dringen geblazen, want iedere partij is momenteel op zoek naar de parels in de MKB-markt.
‘Tja, het MKB lijkt tegenwoordig wel een soort heilige graal. Ik zie veel grotere investeringsmaatschappijen noodgedwongen ook steeds meer afdalen naar de MKB-markt, omdat het in het bovenste segment rustig was de afgelopen jaren. Daarnaast zijn er de laatste jaren steeds meer MKB-fondsen bijgekomen die equity en achtergestelde leningen verschaffen. Dus de concurrentie wordt wel heviger, ook in ons segment met investeringen tussen de één tot vijf miljoen euro. Maar gezien onze toegevoegde waarde vanuit het netwerk van informal investors zijn we voldoende onderscheidend.’

Antea gaat binnenkort de markt op voor het zevende fonds. Hoeveel geld wil je ophalen?
‘Doelstelling is tussen de 10 en 15 miljoen euro.’

Met het vorige fonds hadden jullie het beoogde bedrag van vijftien miljoen binnen een week bij elkaar en werd de inschrijving vroegtijdig gesloten. Waarom geen groter fonds? Daarmee kun je ook grotere participaties doen, wat de kans op een succes vergroot.
‘Maar dan komen we met Antea in een andere league terecht. Als je een fondsomvang van 40 miljoen euro hebt, dan kan ik geen investeringen van een miljoen euro doen. Anders zou ik veertig deelnemingen moeten uitzetten, dat is niet realistisch. We hebben heel bewust voor de MKB-markt gekozen, daar hebben we verstand van. Zolang als ik hier zit gaan we dat ook niet veranderen.’

 

Robert De Boeck (51) rondde in 1986 cum laude zijn studie Economie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam af. Werkte vervolgens als beleggingsanalist bij Nationale-Nederlanden en maakte in 1987 de overstap naar Staal Bankiers. Zette in 1988 binnen deze bank de eerste Woningmaatschap op.

De Boeck ontwikkelde in 1992 binnen de bank de formule van een participatiemaatschappij voor het midden- en kleinbedrijf, waarbij het kapitaal bijeen wordt gebracht door informal investors en voerde vanaf dat moment de directie over Staal Participaties. Realiseerde in maart 1999 een management buy-out, waarbij de participatiefondsen werden verzelfstandigd en verder gingen onder de naam Antea.

In zijn vrije tijd is De Boeck fervent aanhanger van voetbalclub Sparta Rotterdam en schrijft hij maandelijks een column voor zakenblad Quote.